Lần đầu tiên tôi ra nước ngoài là vào năm 1996, từ đó đến nay đi đều đều cũng khá nhiều lần. Gần thì Singapore, Thái Lan, Trung Quốc, Philippines, Indonesia, xa thì Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Tân Tây Lan (New Zealand), Úc… Đi một mình cũng có mà đi theo đoàn cũng có. Ngay từ những chuyến đầu, về nước tôi đã định viết bài nói lên cái bất cập của người Việt Nam khi ra nước ngoài nhưng lại nghĩ cứ để từ từ, sau một thời gian thế nào người mình cũng sẽ khá hơn. Nay thấy tình hình ngược lại, có vẻ ngày càng \\\"nghiêm trọng\\\" nên vội viết ra đây, mong góp phần nào cải thiện tình hình.
Tôi chỉ muốn nói với những người chưa từng kinh nghiệm mà thôi. Với những ai đã “chuẩn” rồi thì tôi không dám làm phiền, nhưng cũng mong quý vị giúp một tay nếu thấy người nhà của mình vẫn còn dưới “chuẩn”. Tôi năn nỉ đấy. Hình ảnh của đất nước sẽ tiếp tục xấu đi nếu hôm nay quý vị khoanh tay không chịu giúp. Thật là tội nghiệp cho mấy người đi sau phải lãnh hậu quả do tai tiếng của mấy người đi trước đế lại quá nhiều.
Cụ thể, tôi xin liều mình kêu gọi (không dám yêu cầu) cô bác anh chị vài điểm sau đây.
1. Đừng làm ồn ào nơi công cộng:
Các bác quen ăn to nói lớn, quyền đó được coi trọng ở nhà mình nhưng ở ngoại quốc nó được xếp sau quyền hưởng sự yên tĩnh của người khác. Nơi công cộng bao gồm trong nhà hàng, trên tàu hỏa, trong máy bay…Ở mấy chỗ đó mong các bác nói chuyện nhỏ dùm. Người ta không hiểu mình nói gì nhưng người ta vẫn biết mình là người Việt Nam.
2. Đừng chen lấn nơi phải xếp hàng:
Bến taxi là một, tiệc buffet là hai, quầy trả tiền là ba… còn nhiều nữa, rất nhiều chỗ ta phải xếp hàng. Văn minh được xây dựng bởi những người có lương tri. Xếp hàng thì có lương tri hơn chen lấn; nhường nhịn thì có nhiều lương tri hơn giành giật. Lâu lâu mới ra nước ngoài một lần chẳng lẽ mình muốn người ta nghĩ mình là người không biết điều sao?
3. Đừng trễ giờ và đừng trễ giờ:
Đây là nỗi đau của hướng dẫn viên du lịch. Nỗi đau này đang lan sang các tài xế nước ngoài khi họ chở dân ta. Hẹn 7h phải đúng 7h. Trễ 10’ là quá đáng lắm. Thế mà cô bác anh chị nhà ta cứ coi như không. Tôi đã chứng kiến mấy ông cảnh sát Tây Ban Nha đến nhắc nhở tài xế vì đậu xe lâu ở trước cửa khách sạn, ông tài xế quay sang nhăn nhó với hướng dẫn viên, hướng dẫn viên khóc với 50-60% số anh em nhà mình đúng giờ đang ngồi trên xe. Ơi những người trễ giờ, các bạn có biết là các bạn đang vô tình làm hỏng hình ảnh của đất nước và con người Việt Nam thân yêu của chúng ta không?
4. Đừng cho shopping quan trọng hơn văn hóa:
Có người Pháp nào đến Vịnh Hạ Long chỉ để mua sắm không? Có người Hy Lạp nào đến Hà Nội chỉ để shopping không? Có người Tây Ban Nha nào đến Huế chỉ để mua sắm không? Chắc là không.
Thế tại sao chúng ta nhăn nhó khi vào thăm viện Bảo tàng Louvre nổi tiếng thế giới của Pháp? Tại sao các bác lại đòi đi mua sắm thay vì đi thăm Thành Acropolis ở Hy Lạp? Tại sao các anh chị không lắng nghe khi hướng dẫn viên giải thích lịch sử kiến trúc của thành phố Barcelona của Tây Ban Nha?
Và nữa, điều gì khiến chúng ta đòi ăn cơm Việt Nam thay vì thưởng thức món thịt bò bít-tết khi ở châu Âu, động cơ nào khiến cô chú đòi về khách sạn nghỉ ngơi thay vì thăm thú phong cảnh miền đất lạ, lý do gì khiến anh chị muốn đi uống bia hơn xem điệu nhảy Flamenco, hiểu thêm văn hóa xứ người?
Hãy nhìn lại xem người nước ngoài vào Việt Nam họ thường làm gì để so sánh. Ta ít khi bắt gặp họ ở trong siêu thị mà thực tế thường gặp họ ở địa đạo Củ Chi. Ta không thấy họ đòi dao nĩa khi có cơ hội ăn bằng đũa. Sau chuyến du lịch về, dường như chắc chắn một điều là khách du lịch nước ngoài biết nhiều về lịch sử Việt Nam hơn chúng ta biết về nước họ (ngoại trừ giá các mặt hàng).
5. Đừng ngồi các kiểu ở chỗ đông người:
Vụ này căng đây. Với người nước ngoài, họ chỉ ngồi xuống khi có ghế. Không có ghế người ta chỉ đứng dù có mỏi chân. Ai ngồi thì có nghĩa là đang quá mệt và thường họ kiếm một góc khuất, ngồi bệt xuống dựa lưng vào vách tường, chân duỗi thẳng, và tất nhiên khi thấy bớt mệt thì đứng lên ngay.
Còn ta? Ta ngồi bất kể lúc nào đoàn ngừng di chuyển! Trong sân bay, nếu các bạn thấy 4-5 nhóm khách du lịch ở khu vực không có ghế, trong đó có một nhóm kẻ đứng người ngồi lổm nhổm thì đến 90% chắc chắn rằng nhóm đó là người anh em của chúng ta. Tại sao lạ vậy? Có lẽ vì ta có thói quen thích chọn cái khỏe hơn, mà ngồi thì khỏe hơn đứng. Chẳng ai biết rằng đó là hình ảnh nhếch nhác trong con mắt người nước ngoài.
6. Và các thứ linh tinh khác nữa:
Những cái khác này tuy nhỏ nhưng ảnh hưởng không kém mấy vụ trên kia.
Khi máy bay chưa ngừng hẳn, tất cả hành khách còn ngồi yên, ta đừng tranh thủ đứng lên lấy hành lý trước. Tiếp viên lại phải chạy đến bảo “Anh ơi, anh làm ơn ngồi xuống khi đèn hiệu cài dây an toàn chưa tắt”. Họ nói bằng tiếng Anh nhưng ai cũng hiểu khi người ta thể hiện những cái lắc đầu sau câu nói thì chẳng phải hay ho gì. Nguyên lý ở đây là: ở những chỗ cần trật tự, đừng cố giành phần ưu tiên.
Trong bữa tiệc buffet, đĩa của mình chất quá đầy thức ăn sẽ trông không đẹp mắt. Sau đó ăn không hết bỏ thừa lại vừa phí thức ăn vừa gây khổ cho người dọn dẹp. Đồng ý là chúng ta có quyền lấy bao nhiêu tùy ý vì đã trả tiền rồi nhưng việc gì cũng phải phù hợp. Không phù hợp trong trường hợp này rất khó coi. Không nên chỉ biết mình mà không nghĩ đến người khác. Nguyên lý ở đây là: dự tiệc buffet, đừng lấy thức ăn một lúc nhiều quá
Còn nhiều thứ nữa nhưng thôi…
Thế hệ sau sẽ biết ơn sâu sắc nếu chúng ta lưu lại một hình ảnh đẹp cùng với tiếng thơm khi ra nước ngoài. Hỡi người anh em: nếu bạn đã “chuẩn” rồi thì xin lưu ý người thân của mình nữa nhé.
Chúc cả nhà luôn vui.